آشنایی با هورمون های زنانه و نقش این هورمون ها در بدن خانم ها

هورمون زنانه یا استروئید های جنسی نقش بسیار مهمی در رشد جنسی، تولید مثل و سلامت کلی بدن خانم ها دارند. سطح هورمون های جنسی در طول زمان های مختلف تغییر می کند اما بعضی از تغییرات مهم؛ در دوران بلوغ، بارداری و یائسگی اتفاق می افتد.

در این قسمت از بهداشت و سلامت نمناک در مورد انواع مختلف هورمون های جنسی، نقش آن ها در بدن و تاثیر آن ها روی میل جنسی با شما صحبت خواهیم کرد.

هورمون جنسی چیست؟

هورمون ها انتقال دهنده های شیمیایی هستند که توسط غدد درون ریز تولید می شوند و وارد جریان خون می گردند. هورمون ها به تنظیم فرآیندهای مختلفی در بدن مثل اشتها، خواب و رشد کمک می کنند. هورمون های جنسی نقش مهمی در تولید مثل و رشد جنسی افراد دارند.

غده های اصلی که هورمون های جنسی را تولید می کنند، غده های آدرنال و گنادها هستند و شامل تخمدان در خانم ها و بیضه در آقایان می شود. هورمون های جنسی نقش مهمی در عملکردهای مختلف بدن و سلامت کلی آن دارند.

نقش هورمون های جنسی زنان

هورمون های جنسی هم در زنان و هم در مردان در انجام کار های زیر دخالت دارد:

• بلوغ و رشد جنسی
• تولید مثل
• میل جنسی
• تنظیم رشد ماهیچه و استخوان
• پاسخ های التهابی
• تنظیم سطح کلسترول
• افزایش رشد مو
• توزیع چربی در بدن

عوامل موثر در سطح هورمون ها

سطح هورمون های جنسی ممکن است در طول زندگی فرد نوسان داشته باشد. عواملی که می تواند روی سطح جنسی هورمون زنان اثرگذار باشد، شامل موارد زیر است:

• سن
• یائسگی
• بارداری
• قاعدگی
• استرس
• دارو
• محیط زندگی

نا تعادلی در هورمون جنسی عاملی برای تغییرات در میل جنسی و سلامت کلی فرد، ریزش مو، کاهش توده استخوانی و ناباروری است.

انواع هورمون جنسی زنانه

تخمدان و غده های آدرنال تولید کنندگان اصلی هورمون های جنسی هستند. هورمون های جنسی زنان شامل استروژن، پروژسترون و مقدار کمی تستوسترون است.

استروژن

استروژن شناخته شده ترین هورمون جنسی است و بیشتر تولید استروژن در تخمدان اتفاق می افتد و سپس مقداری از آن در غده آدرنال و سلول های چربی تولید می شود. استروژن نقش مهمی در تولید مثل و رشد جنسی دارد و تولید آن از زمانی شروع می شود که فرد به بلوغ می رسد.

حالا که در مورد این هورمون جنسی زنانه صحبت شد پس حتما لازم است سری به مطلب " 8 علامت اصلی استروژن بالا در زنان " بزنید تا حقایق مهم بیشتری در مورد آن بدانید.

پروژسترون

تخمدان، غده آدرنال و جفت، هورمون پروژسترون تولید می کنند. سطوح پروژسترون در دوران تخمک گذاری افزایش پیدا می کند. پروژسترون به پایداری چرخه قاعدگی و آمادگی بدن برای بارداری کمک می کند. سطح پایین پروژسترون عاملی برای پریود های نامنظم، مشکلات رابطه جنسی و خطر بالای مشکلات مختلف در دوران بارداری است.

با مراجعه به مطلب" علائم و عوارض کمبود پروژسترون در خانم ها و آقایان " میتوانید با تمام نشانه های مهمی که زنان و مردان باید بشناسند و جدی بگیرند آشنا شوید.

تستوسترون

تستوسترون هورمون اصلی جنسی در مردان است اما به مقدار کم در بدن خانم ها هم وجود دارد. تستوسترون در خانم ها عامل ایجاد مشکل در موارد زیر است:

• باروری
• میل جنسی
• قاعدگی
• توده استخوان و بافت
• تولید سلول های خونی قرمز

نقش هورمون های زنانه در بلوغ

خانم ها معمولاً بین سن 8 و 13 سالگی به بلوغ می رسند و بلوغ آن ها معمولاً در سن 14 سالگی به پایان می رسد. غده های هیپوفیز در دوران بلوغ شروع به تولید Lh و هورمون تحریک کننده فولیکول می کنند که باعث تحریک تولید استروژن و پروژسترون می شود. افزایش سطح استروژن و پروژسترون ویژگی های ثانویه جنسی را در آن ها افزایش می دهد که شامل موارد زیر است:

• رشد سینه ها
• رشد مو در زیر بغل، ساق پا و نواحی شرمگاهی
• افزایش قد
• افزایش میزان چربی در باسن، ساق پا و ران
• پهن شدن لگن و باسن
• افزایش تولید چربی در پوست

نقش هورمون های زنانه در قاعدگی

معمولا اولین قاعدگی بین سن 12 تا 13 سالگی اتفاق می افتد. البته بین سن 8 الی 15 سالگی هم ممکن است این اتفاق برای اولین بار رخ دهد که بعد از دفعه اول، چرخه منظم قاعدگی شروع می شود تا زمانی که فرد به سن یائسگی برسد.

چرخه قاعدگی معمولاً 28 روزه است اما ممکن است در افراد مختلف 24 و 38 روز هم طول بکشد. چرخه قاعدگی در سه مرحله اتفاق می افتد که بر اثر تغییرات هورمونی است:

مرحله فولیکولار

اولین روز پریود با شروع چرخه قاعدگی جدید حساب می شود. در دوران پریود، خون و بافت های مختلف از رحم از طریق واژن از بدن خارج می شوند. سطوح استروژن و پروژسترون در چنین دورانی در کمترین حالت خود هستند و همین می تواند باعث کلافگی و تغییراتی در رحم باشد.

غده هیپوفیز همچنین هورمون تحریک فولیکول و Lh را آزاد می کند که باعث افزایش سطح استروژن و سیگنال رشد فولیکول در تخمدان می شود. هر کیسه شامل یک تخمک است. بعد از چند روز هر کیسه وارد تخمدان می شود و تخمدان کیسه ها را به خودش جذب می کند.

کیسه ها شروع به رشد می کنند، استروژن بیشتری تولید می کنند و افزایش استروژن باعث تحریک آزادسازی اندورفین خواهد شد و سطح انرژی را افزایش داده و روحیه را بهبود می بخشد.

مرحله تخمک گذاری

در مرحله تخمک گذاری سطح استروژن و Lh به اوج خود می رسد و باعث می شود که این کیسه ها بهتر رشد کنند و تخمک آزاد شود. یک تخمک می تواند بین 12 تا 24 ساعت بعد از ترک تخمدان زنده بماند. بارور شدن تخمک هم فقط در این چارچوب زمانی اتفاق می افتد.

مرحله لوتئال

در این مرحله تخمک از تخمدان از طریق لوله فالوپ وارد رحم می شود و پروژسترون آزاد می کند که باعث ضخامت خط رحم می گردد و آن را برای بارور کردن تخمک آماده می کند. هنگامی که تخمک ها به انتهای لوله فالوپ می رسند، به دیواره رحم می چسبند.

تخمک بارور نشده باعث افت سطح استروژن و پروژسترون می شود و این اتفاق در هفته پیش از قاعدگی رخ می دهد. در نهایت تخمک بارور نشده، رحم را ترک می کند و انتهای چرخه قاعدگی کنونی و شروع چرخه بعدی را علامت گذاری می کند.

برای دانستن حقایق مهم بیشتر در این مورد پیشنهاد می کنیم سری به مطلب" کمبود استروژن با زنان چه می کند؟ " بزنید.

نقش هورمون های زنانه در یائسگی

یائسگی زمانی اتفاق می افتد که دیگر هیچ پریودی رخ ندهد و فرد دیگر نتواند باردار شود. معمولا میانگین سن یائسگی در بین خانم ها 52 سال است که البته در افراد مختلف متفاوت خواهد بود. در این دوران نوسانات زیادی در سطح هورمون اتفاق می افتد و باعث می شود که فرد علائم مختلفی را تجربه کند.

علائم پیش از یائسگی:

• پریود های نامنظم
• گرگرفتگی
• مشکلات خواب
• تغییرات روحی
• خشکی واژن

دوران پیش از یائسگی می تواند چهار سال هم طول بکشد اما این زمان معمولاً در افراد مختلف بین 2 الی 8 سال است. به فردی یائسه گفته می شود که یک سال کامل هیچ پریودی را تجربه نکند.

تخمدان ها بعد از یائسگی مقدار کمی هورمون تولید می کنند اما میزان پروژسترون و استروژن پایدار باقی نمی ماند و سطح پایین استروژن باعث کاهش میل جنسی می شود. چگالی استخوان را کاهش می دهد و عاملی برای پوکی استخوان خواهد بود. این تغییرات هورمونی همچنین عاملی برای افزایش خطر بیماری های قلبی و سکته است.

نقش هورمون های زنانه در میل جنسی

استروژن، پروژسترون و تستوسترون همگی روی میل جنسی اثر گذار هستند. سطح بالای استروژن در بدن باعث نرم شدن واژن و افزایش تمایل جنسی می شود. افزایش پروژسترون، گاهی اوقات می تواند عاملی برای کاهش میل جنسی هم باشد. هنوز مشخص نیست که وجود تستوسترون تا چه حد می تواند روی میل جنسی زنان اثرگذار باشد؟!

سطح پایین تستوسترون همچنین عاملی برای کاهش میل جنسی در بعضی از خانم ها است. اگرچه تستوسترون درمانی، در درمان میل جنسی پایین خانم ها اثر گذار نیست. زیرا سطح بالای تستوسترون نسبت به استروژن، در خانم ها می تواند عامل ایجاد عوارض جانبی باشد.

عوارض جانبی سطح بالای تستوسترون نسبت به استروژن

• افزایش وزن
• کلافگی
• کچلی
• افزایش موی صورت
• بزرگ شدن کلیتورال

نا تعادلی هورمونی

تعادل هورمونی برای سلامت کلی بدن عامل بسیار مهمی محسوب می شود. البته سطح هورمون ها به طور دائم در حال نوسان است اما نا تعادلی بلند مدت می تواند عاملی برای ایجاد بعضی از علایم در بدن افراد شود.

علائم و نشانه های نا تعادل هورمونی:

• پریودهای نامنظم
• افزایش موی زائد در صورت و بدن
• آکنه
• خشکی واژن
• کاهش میل جنسی
• سوزش سینه
• مشکلات گوارشی
• گرگرفتگی
• عرق شبانه
• افزایش وزن
• خستگی
• کلافگی و مشکلات روحی
• اضطراب
• افسردگی
• مشکلات خواب

ناتعادلی هورمونی می تواند نشان دهنده یک مشکل زمینه ای هم باشد. همچنین می تواند از عوارض جانبی یک داروی خاص باشد. به همین دلیل افرادی که علائم ناتعادلی هورمونی را تجربه می کنند، حتما باید با پزشک صحبت کنند. اگر در فکر رفع این مشکل و درمان طبیعی آن هستید مطلب " یک منوی خوشمزه هورمون تنظیم کن " مناسب شماست.

دلایل احتمالی نا تعادلی هورمونی در خانم ها:

• سندروم تخمدان پلی کیستیک
• مشکلات تخمدان
• استفاده از قرص های هورمونی برای جلوگیری از بارداری
• درمان جایگزاری هورمونی
• اضافه وزن
• سرطان تخمدان
• استرس