ستار در جوانی به جرگه لوطیان (جوانمردان، یا اهل فتوت) محله امیره قیز (امیرخیز) تبریز بود و در همین باب در حالی که به دفاع از حقوق طبقات زحمتکش بر می‌خاست با مأمورین محمدعلی شاه درافتاد و به ناچار از شهر گریخت و مدتی به عیاری مشغول شد، اما از ثروتمندان می‌گرفت و به فقرا می‌داد. سپس با میانجیگری پاره‌ای از بزرگان به شهر آمد و به کار خرید و فروش اسب پرداخت او به درستی و امانتداری در تبریز شهرت داشت به همین دلیل مالکان حفاظت از اموال خود را به او می‌سپردند. او هیچ گاه درس نخواند و سواد خواندن و نوشتن نداشت، اما هوش آمیخته به شجاعتش و مهارت در فنون جنگی و روحیه ی مقاومت و آزادیخواهی اش او را "سردار ملی" و اسوه آزادیخواهی و مقاومت در آزربایجان و ایران نمود .

وقتی روسها وارد تبریز شدند، ستارخان حاضر به اطاعت از دولت روس نشد و در اواخر جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ق (اواخر ماه مه ۱۹۰۹م) به ناچار با همراهانش به کنسول خانه عثمانی در تبریز پناهنده شد. مشاور و همرزم ستارخان ، اسماعیل امیرخیزی بیان می کند ، ستارخان به کنسول روس (پاختیانوف) که می‌خواست پرچم روس را خود به سر در خانه ستارخان زند و او را در حمایت دولت روس قرار دهد گفت: «جناب کنسول! من می‌خواهم هفت دولت زیر سایه بیرق امیرالمؤمنین باشد شما می‌خواهید من زیر بیرق روس بروم؟ هرگز چنین کاری نخواهد شد!» .

ستارخان پس از پیروزی مشروطه خواهان و برقرای حکومت مشروطه به تهران دعوت شد و مورد استقبال مردمی قرار گرفت و لقب سردار ملی را دریافت کرد . سپس دولت مرکزی ، خواهان تحویل سلاح های مجاهدان و ستارخان شد که با عدم موافقت وی دستور حمله ی دولت به باغ اتابک داده شد ؛ در نتیجه 3000 نیروی دولتی به فرماندهی یپرم خان ارمنی به مجاهدان حمله ور شدند و بسیاری از مجاهدان را کشتند ؛ ستارخان نیز به واسطه ی تیری که به پایش اصابت کرد زخمی شد .
سردار 4 سال پس از آن واقعه دار فانی را وداع گفت .